Wat is een trauma?
Een trauma is een onverwerkte gebeurtenis vanuit het verleden, zoals een ongeval, overlijden van een belangrijk persoon, seksueel misbruik of geweld. De gebeurtenis heeft zoveel indruk op je gemaakt, dat je het moeilijk vindt om het een plek te geven. Het kan zijn dat je angstig wordt, de gebeurtenis herbeleeft of er erg veel aan moet denken. Je krijgt ook te maken met veel verschillende emoties, zoals angst, verdriet, hulpeloosheid, schuld en/of boosheid. Dit is logisch en vaak worden deze emoties vanzelf minder. Als dit niet het geval is en je blijft last houden, spreken we van een trauma.
Ontstaan trauma
Als iets je plotseling angstig maakt of emotioneel raakt, onthoudt je brein dit als iets gevaarlijks. Dit helpt je om in de toekomst vergelijkbare 'gevaren' te vermijden. Soms betekent het dat kleine dingen je aan die gebeurtenis herinneren. Je lichaam en brein reageren hierop, waardoor het lijkt alsof er weer gevaar dreigt. Denk bijvoorbeeld aan het zien van een treinspoor nadat je een heftig treinongeluk hebt gezien. Het treinspoor is hierbij een trigger geworden.
Je lichaam en brein reageren op de 'triggers' alsof er echt gevaar is, en dit zorgt voor zowel een emotionele- als een stressreactie. Diezelfde (angstige) herinneringen van toen, komen dan weer naar boven. Het zien van een kleine trigger, wat dus eigenlijk geen gevaar op zich vormt, zorgt bij een trauma voor grote gevolgen. Als je dit soort intense reacties hebt zonder duidelijke reden, zou het kunnen dat je een trauma hebt.
Soorten trauma's
Er zijn twee verschillende soorten trauma’s. Bij het eerste soort is er één keer iets gebeurd wat traumatisch voor je was. Dit heet een enkelvoudig trauma. Bij het tweede soort heb je meerdere nare ervaringen gehad over een langere periode. Dit heet een meervoudig of complex trauma.
Enkelvoudig trauma
Bij een enkelvoudig trauma maakte je één keer iets heftigs mee, bijvoorbeeld een ongeluk of overval. Deze heel vervelende gebeurtenis heb je nog niet goed verwerkt en dit leidde vervolgens tot een trauma. Enkelvoudig betekent niet dat dit trauma minder erg is dan een meervoudig of complex trauma. Beide soorten kunnen veel grip hebben op jouw leven.
Complex trauma
Als je voor een langere periode of meerdere keren iets vervelends meemaakt, is er een kans dar je een meervoudig trauma ontwikkelt. Voorbeelden hiervan zijn terugkerende mishandeling, herhaald seksueel misbruik of gepest worden. Doordat je meerdere malen te maken had met dezelfde trigger, kunnen de klachten hoog oplopen bij een meervoudig of complex trauma. Hierbij komen vaak ook andere klachten voor, zoals een angststoornis, een negatief zelfbeeld of verslavingsproblemen. Het is mogelijk dat een meervoudig of complex trauma je karakter en ontwikkeling beïnvloedt, omdat het ‘dieper’ in je systeem is opgenomen.
Luister de podcast Waar wacht je op?
Hoe weet je dat je een trauma hebt?
Symptomen trauma
De symptomen van trauma ervaart iedereen anders. Over het algemeen denk je vaak terug aan de situatie en focus je je moeilijk op de realiteit. Ook merk je misschien sporen van trauma in je lichaam. Het stressniveau van je lichaam is verhoogd, waardoor je voortdurend alert bent. Dit gaat soms samen met een verhoogde hartslag en ademfrequentie. Je kan je dus steeds opgejaagd voelen zonder dat daar een duidelijke reden voor is. Ook kunnen de emotionele klachten elk moment van de dag voorkomen.
Je kan op verschillende momenten last krijgen van het trauma, zowel kort na de gebeurtenis, maar ook pas jaren later wanneer je dacht alles verwerkt te hebben. Door een trauma ontstaan ook andere problemen, zoals een depressie, angst en/of een laag zelfbeeld. Ook komen verslavingsproblemen voor. Hiervoor gebruik je verdovende middelen om je angst(en) te verminderen en te ontspannen. Misschien vermijd je ook wel bepaalde situaties en gedachten om met de stress en angst om te gaan.
Bij een trauma kunnen de volgende klachten voorkomen:
- flashbacks/nachtmerries
- concentratieproblemen
- angst/stress
- verdriet
- boosheid
- vermijdingsgedrag
- vermoeidheid
- hulpeloosheid
- prikkelbaarheid
- verhoogde bloeddruk/hartslag
- kans op depressie of verslavingsproblematiek
Trauma bij kinderen
Een trauma bij kinderen is beter zichtbaar. Meestal trekt een kind zich terug of hij/zij wil vluchten van een moeilijke situatie. Of het kind is juist hyperactief. Het gedrag lijkt veel op ADHD zonder dat er ADHD in het spel is.
Duidelijke signalen van trauma bij een kind zijn:
- angst
- huilen
- snel schrikken
- agressie
- teruggetrokken houding
- niet willen praten
- druk of onrustig gedrag
Onverwerkte trauma symptomen
Een onverwerkt trauma is een trauma dat niet volledig is verwerkt of genezen. Als je een trauma niet verwerkt, blijven je klachten bestaan of worden ze zelfs erger over tijd. Je kan deze symptomen ervaren:
- Je hebt last van stemmingswisselingen.
- Je zelfbeeld is laag.
- Je kan je emoties moeilijk onder controle houden.
- Je vindt het moeilijk om rust te nemen.
- Je bent snel overweldigd.
- Je kan niet met stress omgaan.
- Je vertoont impulsief gedrag.
- Je hebt woede-uitbarstingen.
- Je misbruikt middelen.
- Je hebt last van angsten.
Trauma test
Herken je jezelf in de genoemde symptomen? Dan kan het zijn dat je een trauma hebt. Doe onze trauma zelftest en krijg inzicht in je klachten. Let op: de test is slechts een indicatie. Zoek hulp als je een trauma hebt, hoe moeilijk dat ook is. Als je een trauma niet verwerkt, kunnen de klachten erger worden of kan je zelfs PTSS ontwikkelen.
Heb ik een trauma?
Krijg inzicht in je klachten en bijpassend advies.
Omgaan met een trauma
Het lijkt misschien een goed idee om je trauma weg te stoppen, maar dat is het niet. Door er niet aan te denken hoef je er ook niet mee om te gaan. Hierdoor komen trauma gerelateerde klachten soms hard terug. Ook vertoon je soms vermijdingsgedrag, misschien zonder dat je het zelf doorhebt. Uiteindelijk zal het jouw herstel ten goede komen als je juist luistert naar je gevoel en daar iets mee doet. Zoek hulp als je dat nodig hebt.
Ook jouw omgeving kan een bron van steun zijn. Het zal erg helpen om open te vertellen over je klachten aan iemand die jij vertrouwt. Ken je iemand met een trauma? Het helpt als je er voor diegene bent. Op een veilige manier over het trauma praten helpt om het te verwerken.
Hoe lang duurt een trauma?
Hoelang het duurt voordat iemand een trauma verwerkt heeft, verschilt sterk per persoon. Van een eenvoudig trauma heb je minimaal één tot drie maanden last. Als je een paar keer in aanraking bent gekomen met de trigger en hierbij niks gebeurt, krijgt jouw lichaam door dat er geen echt gevaar is bij de trigger. Hierbij nemen de ‘gevaar’ reacties af en zo ook de klachten die hierbij komen kijken. Als dit niet het geval is en je voor een langere periode trauma gerelateerde klachten blijft houden, kan dit overgaan in een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Traumaverwerking
Traumaverwerking bestaat uit twee fases.
Fase 1: stabilisatie en verwerking
Bij het opslaan van een gebeurtenis, kent jouw brein dit als ‘waardering’ toe. In eerste instantie is deze waardering gevaar. In deze eerste fase is het belangrijk dat deze ‘gevaar’ reactie afneemt en zo de emoties die daarbij komen kijken.
Door het ontladen van jouw emoties, verliezen de angstherinneringen hun emotionele lading en wordt de waardering waarschijnlijk neutraler. Doe dit op een manier die jij fijn vindt. Gooi alles eruit en praat vooral veel, zowel over de gebeurtenis als wat het met jou doet. Als je dit doet, is het mogelijk om de emoties los te koppelen van de gebeurtenis. Hoe heftiger de emotionele klachten, hoe langer dit kan duren.
Fase 2: integratie
De tweede fase heeft te maken met jouw geheugen. De emoties zijn minder geworden, maar de herinneringen zijn nog steeds aanwezig. Ondanks dat het misschien geen acute reacties meer bij jou oproept, is het wel mogelijk dat je op een vervelend manier terugkijkt op de gebeurtenis.
Hierbij is het belangrijk dat jouw emotiecentrum een nieuwe ‘waardering’ toekent aan de gebeurtenis. Nu de negatieve waardering deels weg is kan daar een positieve voor in de plaats komen. Doordat je nu geen heftige emoties meer ervaart, is het mogelijk om met een afstand naar de gebeurtenis te kijken. Hierbij kun je de niet helpende gedachten en gedrag vervangen door positieve inzichten over de gebeurtenis. Heb je iets geleerd van de situatie? Hoe voorkom je dit in de toekomst? Hoe ga je in het vervolg om met heftige situaties? Hierdoor zul je de gebeurtenis een plekje geven en je gedrag op een positieve manier aanpassen.
Traumatherapie
Een goed verloop van traumaverwerking is belangrijk, maar niet altijd even makkelijk. Als je lang rondloopt met je klachten kunnen ze erger worden. Daarom is het belangrijk dat je de nare gebeurtenis(sen) een plekje geeft. Er zijn verschillende soorten traumabehandelingen. Een populaire en goedwerkende therapievorm hiervoor is EMDR. Tijdens een EMDR-sessie ga je terug naar het onprettige moment en terwijl je dit doet, volg je bijvoorbeeld een lichtje met je ogen. Je brein wordt overspoeld met informatie, waardoor je verwerkingssysteem wordt geactiveerd. Je zal merken dat de lading bij deze herinnering minder wordt. Er zijn nog andere vormen van traumatherapie. Als je meer wilt weten over hoe we een trauma behandelen, bekijk dan onze traumabehandeling pagina. Hier lees je alles over de verschillende behandelvormen en het herstel.
